Scopri milioni di eBook, audiolibri e tanto altro ancora con una prova gratuita

Solo $11.99/mese al termine del periodo di prova. Cancella quando vuoi.

Proverbi e modi di dire della Sardegna
Proverbi e modi di dire della Sardegna
Proverbi e modi di dire della Sardegna
E-book448 pagine2 ore

Proverbi e modi di dire della Sardegna

Valutazione: 0 su 5 stelle

()

Leggi anteprima

Info su questo ebook

Lo straordinario ritratto di un’isola attraverso le parole di un popolo sempre attento alla tradizione

I proverbi raccolti in questo libro giungono a noi dalla millenaria tradizione popolare sarda, tramandati da nonno a nipote, di generazione in generazione. Molti di questi sono ancora oggi di uso comune, altri più rari, altri ancora dimenticati e da riscoprire. Uno dei temi centrali della morale locale è la Giustizia, che trova il suo emblema in frasi come Mezus manchet su pane chi no sa justitia (Meglio manchi il pane che non la giustizia) o l'analogo Mezus terra chena pane, chi terra chena justitia (Meglio terra senza pane che senza giustizia). Oltre simili riflessioni etiche troviamo poi consigli di buon comportamento e considerazioni sulla vita e sulla morte. Dai proverbi sugli animali a quelli sul tempo, dai modi di dire sulla religione a quelli sull'amicizia, dalle battute sulle donne a quelle sugli uomini, questo libro offre un quadro esaustivo sul carattere collettivo dei sardi, spesso in contraddizione con quanto dei sardi si è sempre pensato oltre Tirreno.

Il carattere, i costumi, la ritualità e la saggezza dei sardi in 1200 detti popolari

I proverbi e i modi di dire sardi:

• Chentu concasa chentu berrittasa
Cento teste cento cappelli
• Faeddare cun tegus est comente samunare su culu a s'ainu
Parlare con te è come lavare il culo all'asino
• In caminu s'acconza barriu
Per strada si assesta il peso
• Mazzone de chimbe poddhighes
Volpe a cinque dita
• Merula chi no biccat, biccadu hat
Merlo che non becca, beccato ha
• Mezus chi m'idan caghende, chi cagadu
Meglio mi vedano cagare, che cagato
• Mezus manchet su pane chi no sa justitia
Meglio manchi il pane che non la giustizia
• Su risu 'e sa melagranada, chi s'est abberta e no s'est pius serrada
La risata della melagranata, che si è aperta e non si è più serrata
• Torrare su filadu a lana
Riportare il filato a lana
• Pinta sa linna e mandala in Sardigna
Dipingi la legna e mandala in Sardegna
Gianmichele Lisai
È nato a Ozieri, in provincia di Sassari, nel 1981. Editor e autore, ha collaborato con varie case editrici, scritto per antologie e riviste e curato, con Gianluca Morozzi, la raccolta di racconti Suicidi falliti per motivi ridicoli. Con la Newton Compton ha pubblicato 101 cose da fare in Sardegna almeno una volta nella vita, 101 storie sulla Sardegna che non ti hanno mai raccontato, Sardegna giallo e nera, Sardegna esoterica, I delitti della Sardegna, Misteri e storie insolite della Sardegna, Forse non tutti sanno che in Sardegna..., Proverbi e modi di dire della Sardegna e, scritto con Antonio Maccioni, Il giro della Sardegna in 501 luoghi.
LinguaItaliano
Data di uscita9 nov 2017
ISBN9788822715340
Proverbi e modi di dire della Sardegna

Leggi altro di Gianmichele Lisai

Correlato a Proverbi e modi di dire della Sardegna

Titoli di questa serie (100)

Visualizza altri

Ebook correlati

Storia europea per voi

Visualizza altri

Articoli correlati

Categorie correlate

Recensioni su Proverbi e modi di dire della Sardegna

Valutazione: 0 su 5 stelle
0 valutazioni

0 valutazioni0 recensioni

Cosa ne pensi?

Tocca per valutare

La recensione deve contenere almeno 10 parole

    Anteprima del libro

    Proverbi e modi di dire della Sardegna - Gianmichele Lisai

    548

    Prima edizione ebook: novembre 2017

    © 2017 Newton Compton editori s.r.l.

    Roma, Casella postale 6214

    ISBN 978-88-227-1534-0

    www.newtoncompton.com

    Realizzazione a cura di Librofficina

    Gianmichele Lisai

    Proverbi e modi di dire della Sardegna

    Lo straordinario ritratto di un’isola attraverso le parole di un popolo sempre attento alla tradizione

    A Giorgia e Alice, perché molti di questi proverbi,

    in quanto universali, sono autobiografici.

    «Mellusu a mi biri caghendi ca mi biri cagau».

    Donna di Stampace

    Indice

    Introduzione

    ANIMALI

    Acciuga (azzua)

    Agnello (anzone)

    Anguilla (ambidda)

    Ape (abe)

    Asino (ainu)

    Bue (boe)

    Cane (cane)

    Capra (craba)

    Cavallo, puledro (caddu, puddedru)

    Cervo (chelvu)

    Corvo (corvu)

    Formica (formiga)

    Gallina (pudda)

    Gallo, pulcino (puddu, puddighinu)

    Gatto (attu)

    Lepre (leppere)

    Lumaca, arsella (joga)

    Maiale (porcu)

    Merlo (merula)

    Mosca (musca)

    Muflone (murone)

    Pavone (paone)

    Pecora (alveghe)

    Rana (rana)

    Riccio (erittu)

    Topo (sorighe)

    Uccello (puzone)

    Volpe (mazzone)

    ELEMENTI E PRODOTTI DELLA NATURA

    Acqua (abba)

    Aglio e cipolla (azu e chibudda)

    Agresta (zimpina)

    Albero, pianta (arvure, pianta)

    Cielo (chelu)

    Fava e lardo (fae e lardu)

    Fico (figu)

    Fiore (flore)

    Fiume (riu)

    Fuoco (fogu)

    Ghianda (lande)

    Grano (trigu)

    Lana (lana)

    Legna (linna)

    Luna (luna)

    Miele (mele)

    Noce (nughe)

    Paglia e fieno (paza e fenu)

    Pera (pira)

    Pietra (pedra)

    Rose (rosas)

    Sale (sale)

    Sole (sole)

    Vento (bentu)

    UMANI

    Amico (amigu)

    Avaro (avaru)

    Bambino (pizzinnu, creadura)

    Cieco (zegu)

    Donna (femina)

    Figli (fizos)

    Gente (zente)

    Ladro (ladru)

    Madre e padre (mama e babbu)

    Maestro (mastru)

    Marito e moglie (maridu e muzere)

    Matto (maccu)

    Mercante (mercante)

    Nemico (inimigu)

    Ortoloano (ortulanu)

    Papa (paba)

    Parenti, famiglia (parentes, familia)

    Pastore (pastore)

    Pigro (mandrone, preitiosu)

    Popolo (pobulu)

    Prete (preideru)

    Ricco e povero (riccu e poveru, miseru)

    Saggio (sabiu)

    Santi (santos)

    Uomo (omine)

    Vecchi (bezzos)

    Zoppo (toppu)

    COSE E PRODOTTI DELL’UOMO

    Barca, nave (barca, nae, bastimentu)

    Bastone (fuste)

    Bisaccia (bertula)

    Borsa, tasca (buscia, busciacca)

    Botte (cuba)

    Campana (campana)

    Cappello (berritta)

    Casa (domo)

    Chiesa (cheja)

    Coltello (ferro, bulteddu)

    Cosa (cosa)

    Farina (farina)

    Farmacia (butticca)

    Fiasco (fiascu)

    Fontana (funtana)

    Gancio (ganzu)

    Lampione (lampione)

    Letto (lectu)

    Oro (oro)

    Pane, pane nero (pane, chivarzu)

    Panno (pannu)

    Pasta (maccarrone)

    Pece (pighe)

    Pentola, padella (padedda, sartaina)

    Piazza (piatta)

    Porta (janna)

    Prigione (presone)

    Sacco (saccu)

    Scarpa (iscarpa)

    Soldi (dinari)

    Spazzatura (alga)

    Straccio (istrazzu)

    Tesoro (sienda)

    Tetto (cobertura)

    Trave (trae)

    Vino, vigna (binu, binza)

    L’ESSERE UMANO

    Abitare (abitare)

    Amare (amare)

    Andare e aspettare (andare e isettare)

    Anima (anima)

    Ballare, ballo (ballare, ballu)

    Barba (barba)

    Bellezza (bellesa)

    Bene, beni (bene, benes)

    Bisogno (bisonzu)

    Bocca (bucca)

    Cagata (cagada)

    Culo (culu)

    Cuore (coro)

    Denti (dentes)

    Disgrazie (disgratias)

    Dito (poddighe)

    Errare, sbagliare (errare, isbagliare)

    Fame (famine)

    Fede (fide)

    Fortuna (fortuna)

    Giustizia (justitia)

    Guerra e pace (gherra e paghe)

    Inganno (ingannu)

    Invidia (invidia)

    Lavoro (faina/trabagliu)

    Lingua (limba)

    Male (malu)

    Mangiare (mandigare)

    Mani (manos)

    Oblio (ismentigu)

    Occhio (oju)

    Orecchio (orija)

    Pagamento (pagamentu)

    Parole (paraulas)

    Patimento, sofferenza (patimentu, sufferenzia)

    Pazienza (patientia)

    Peccato (peccadu)

    Pelle (pedde)

    Pensare, pensiero (pensare, pensamentu)

    Pentimento (pentimentu)

    Perdono (perdonu)

    Perduto (perdidu)

    Piacere (piaghere)

    Piede, piedi (pè, pes)

    Rabbia (arrabbiu)

    Ricchezza (ricchesa)

    Riso, ridere (risu, riere)

    Scherzo, beffa (buglia, beffe)

    Sesso (natura)

    Spalle (palas)

    Testa (conca)

    Vecchiaia (bezzesa)

    Vendetta (vindicta)

    Verità e bugie (veridade e faulas)

    Viso (cara)

    Vita e morte (vida e morte)

    Vizio e virtù (vitiu e virtude)

    DELLE ALTRE COSE

    Alleluia (allelluia)

    Annata (annada)

    Bosa (Bosa)

    Diavolo (Diaulu, Dimoniu)

    Dio (Deu)

    Goccia (ticcu)

    Notte (nocte)

    Ora (ora)

    Pasqua (Pascha)

    Pesca (pisca)

    Proverbio (diciu)

    Roma (Roma)

    Sardegna (Sardigna)

    Tempo (tempus)

    PROVERBI VARI

    Ringraziamenti

    Bibliografia

    Indice dei proverbi e dei modi di dire

    A bentu in favore, onzunu ischit navigare

    A bolta a bolta a caddu a s’ainu

    A boza de corvu no morit ainu

    A caddu mandigadore fune curza

    A caddu toccadu sa sedda li pittigat

    A che bogare unu mortu bi cherent battor bios, ma a che bogare unu biu no podet tota sa Curia

    A chie est amigu s’amore li durat

    A chie hat conca no mancat berritta

    A chie no hat fortuna, pagu li balet chi si peset chito

    A chie su poddighe si dat, sa manu sinde leat

    A conca ’e merula

    A contos male fattos si bi torrat

    A fizu tuo pesalu in sardu

    A maccu e a pizzinnu, no dies armas in manu

    A mala boza si baliant calches

    A malu monte andas a fagher linna

    A morte e a rejone no balet fuire

    A murmuttu che abe

    A nde cheres si narat a sos malaidos

    A omine valente, ferru in mesu

    A pagare a s’austu

    A paraulas maccas, orijas surdas

    A paza sola si ammasettat su caddu

    A pensare s’istat pagu, a fagher bi cheret meda

    A pobulu iradu mezu fuire

    A pregare a cheja

    A Roma no l’hant fraigada in una die

    A s’abe chi punghet nde falat sa matta

    A s’istranzu no l’abbaides sa bertula

    A sa bezzesa cappa birde

    A sa femina partorza istat sa sepultura baranta dies abberta

    A sa roba bona curret su dinari

    A sas ricchesas accudintsosamigos

    A sos continentales aggradana sos binos de Sardigna, ma calchi bolta lis faghen malaburula

    A sos malos male

    A su cane si li bettat s’ossu

    A su fine si cantant sas allelluias

    A su friere hamus a riere

    A su mazzone sa coa l’impidit

    A su mortorzu current sos corvos

    A su toppu s’ispina

    A tempus de sa figu, nè parente nè amigu

    A tempus ismentigadu si cojuant sas battias

    A tempus riet s’ainu

    A trabagliare si narat a s’ainu

    A tres dies de bennarzu, bene lughet luna

    A unu colpu no sinde segat s’arvure

    Abba a su melone, e binu a su maccarrones

    Abba abba, binu binu

    Abba currente no frazigat bentre

    Abba de sero, friscu de manzanu

    Abba e bentu, annada de sarmentu

    Abba e frittu annada de piseddos

    Abba e sole, trigu a muntone, subta sa cappa de nostru Segnore

    Abba in su pistone pista, abba est, e abba s’istat

    Abba meda e pische pagu

    Abba minore no girat molinu

    Abba passada no tirat molinu

    Abita cun d’una bona, su chi tenet t’imbolat. Abita cun d’una mala, su chi tenet ti narat

    Abrile, torrat su leppere a cuile

    Accudire che abe a su bugnu

    Affacca a sa funtana faghet su putu

    Aggiungher linna a su fogu

    Allegru in piatta e tristu in domo

    Amare e no esser amadu est tempus ingannadu

    Amigu a taula, e parente a bisonzu

    Amigu chi t’incensat, cussu ti noghet

    Amigu de s’inimigu meu, no est amigu meu

    Amigu fidadu, tenelu appretiadu

    Ammentaresi de su sale mandigadu cun pare

    Amore e tussiu no si podent cuare

    Andadusesazu, torradu ses chibudda

    Andare a sa ’idda ’e sos fiascos

    Andare che i su leppere

    Andare che joga

    Andare che piogu in poddine

    Andare che puzone ’e abe

    Andare chei su flore ’e su bardu

    Andende e caghende

    Anima in corpus aspettu in Deu

    Annada ’e ’inu, annada ’e pagu tinu

    Annada de iscrareu, annada de trigu

    Annada de prunischedda, annada de cottighedda

    Annada mala e pastore destruint su cumone

    Arrettu che puddu

    Arvure chi no battit fructu sinde segat

    Ateru est faeddare, ateru pensare de morte

    Attaccaresi chei su pighe

    Attu ladrona, attu bona

    Attunzu ispilidu, baccarzu famidu

    Aurradore de sa chijina, e isbaidore de sa farina

    Azu cun chibudda

    Azzua pudida Cagliaresu malu

    Barca segada marineri in terra

    Barriadu che i s’erittu

    Basa mattones e caga diaulos

    Basare sas manos chi meritaiant segadas

    Bastet chi buddat sa padedda tua, de sa de s’atere no t’importat

    Bellesa no faghet domo

    Bellu comente su culu e s’ainu

    Bellu in domo e tristu in coro

    Belosu ses, corrudu moris

    Bender sa die, e comporare sa nocte

    Benner bene che berritta a tinzosu

    Bennida s’ora cazzadi fora

    Bentu bosanu battit abba

    Bentu forte pesat pruere

    Bessida sa dente, bessidu su dolore

    Bessidu dae domo, bessidu dae coro

    Bestire sas pumas de su paone

    Bettadu bila haiant in ninnidu

    Biadu a chie hat unu cane mortu in perra ’e janna

    Biadu chie ischeddat in palas anzenas

    Binu malu e pane tostu durat pius

    Binza bona no li juat a pastore chi no est bonu a la guvernare

    Binza manna e paga ua

    Bischidu che lua

    Bogare ozu dae sa formiga

    Bogare sos corros chei sa joga

    Boghe de pobulu, sententia facta

    Briga de frades, briga de canes

    Brigas de maridu e muzere dae lectu a cadrea

    Bruttu de cara e bellu de coro

    Bucca basada no perdet fortuna

    Caddu a cumone, nè fune nè crabistu

    Cagare cunfettura

    Cagare sa janna a unu

    Cambiadu est su sonadore, ma sa musica est sa propria

    Cand’hat a benner Pascha in jobia

    Candela e fogu sunt duas buccas mortas

    Cando b’hat fogu in sa domo ’e su bighinu, tue puru ses in perigulu

    Cando benit su bentu si leat

    Cando Deu no bolet, sos sanctos pagu podent

    Cando dolet sa conca, sos membros sinde sentint

    Cando duos sunt gherrende, mai ti ponzas in mesu

    Cando mancu si pensat s’ira divina falat

    Cando mi has a cherrer no mi des haere

    Cando s’aradu no fundat, su trigu no affundat

    Cando s’unu no cheret sos duos no brigant

    Cando su male est de morte, su meigu est zegu

    Cane chi appeddat no pigat

    Cane e mazzone mandigant a cumone

    Cane imbizzadu a craba finza a sa morte nd’hat

    Cane iscottadu dae s’abba calda, timet finza sa fritta

    Canes pressados, catteddos aurtidos

    Cantare a unu s’allelluia

    Cantu durat s’anima in su corpus bi hat semper isperantia

    Cara de Pascha

    Che i cudda bezza chi pregaiat vida a su re malu

    Che sa piatta ’e santu Pedru ’e Roma

    Chei s’abe chi andas dae flore in flore

    Chelvu corrudu

    Chentu concasa chentu berrittasa

    Chera a fogu benit

    Cheres benner paba, ponedilu in conca

    Cheres imparare a babbu a coddare?

    Cheret chi pioat e no infundat

    Cheriat giugher unu quintale e s’es cagadu

    Cherrer esser mastru, innantis d’esser dischente

    Cherrer totu, lectu e muzere

    Cherrer totu, pane e bulteddu

    Chie a s’assegus s’istat, o perdet o conchistat

    Chie andat a gherra mandigat male e dormit in terra

    Chie andat a s’ispidale, istat a su chi li faghent

    Chie andat cun su toppu, a cabu a s’annu est toppu e mesu

    Chie andat e torrat bonu viaggiu faghet

    Chie bendet s’anzenu bendet su bentu

    Chie bene arribbat mezus agatat

    Chie bene pensat, pagu s’ingannat

    Chie bene prendet mezus isolvet

    Chie biet ’inu, no devet narrer imbreagu

    Chie biet da cuba anzena est imbreagu, e chie mandigat dae orriu anzenu est impasteradu

    Chie biet in pischina biet ludu

    Chie caddigat in caddu anzenu, a pè torrat

    Chie cheret andet, chie no cheret mandet

    Chie cheret assazare, a butticca

    Chie cheret de su chi li piaghet, dat de su chi li dolet

    Chie cheret imbianchire andet a presone

    Chie cheret ischire totu, nudda imparat

    Chie cheret piscadu su culu s’infundet

    Chie dat pane a cane anzenu, perdet totu

    Chie de amore si leat, de arrabbiu si lassat

    Chie de ferru ferit, de ferru perit

    Chie donat su sou perdet s’amigu e i su sou

    Chie dormit a pizzinnu pianghet a bezzu

    Chie dormit cun cane runzosu, sinde pesat runzosu

    Chie dormit in lectu anzenu, no dormit cantu cheret

    Chie est attattu dispretiat su mele

    Chie est boe chi laoret, chie est ranzolu chi filet

    Chie est facile a crere s’incontrat ingannadu

    Chie est fora de su ballu, ballat bene

    Chie faghet bene a fizos, a pedra li seghent sos chizos

    Chie faghet bustu, ispectet chena

    Chie faghet fidanzia, prestu sinde pentit

    Chie faghet innantis, piscat innantis

    Chie faghet sa beffe, in beffe ruet

    Chie faghet sos factos suos, no s’imbruttat sas manos

    Chie faghet su chi podet, no est obbligadu a pius

    Chie hat azza hat parte

    Chie hat coa de paza, no s’accostet a su fogu

    Chie hat cobertura de cristallu, no bettet pedra a cobertura anzena

    Chie hat cumpassione de su malu, est mal’et pejus

    Chie hat dinari toccat su culu a su re

    Chie hat dinari, pastinat binza in sa codina

    Chie hat factu su peccadu factat sa penitentia

    Chie hat factu su pius, podet fagher su mancu

    Chie hat favore in corte, no morit de mala morte

    Chie hat fogu no morit de frittu

    Chie hat mala conca tenzat bonas cambas

    Chie hat pane no hat dentes, e chie hat dentes no hat pane

    Chie hat su sou no perdet niente

    Chie hat unu didu iscappelladu a s’ispissa silu abbaidat

    Chie in janna anzena iscultat, sos males suos intendet

    Chie iscultat in pertusu, intendet males suos

    Chie istat bene no si movat

    Chie istat bene su culu li dolet

    Chie lassat su caminu bezzu pro su nou, tantas boltas s’incontrat ingannadu

    Chie mandigat chivarzu, ndeli ruet una dente

    Chie mandigat cun arrabbiu mandigat cun velenu

    Chie meda abbrazzat nudda istringhet

    Chie meda mandigat pagu mandigat, e chie pagu mandigat meda mandigat

    Chie naschit leppere no morit mazzone

    Chie no abbaidat in cara est traitore

    Chie no bidet a Roma, a Roma no creet

    Chie no cheret ballare no andet a sa festa

    Chie no errat no imparat

    Chie no est sabiu in sa tristura, ne mancu in s’allegria

    Chie no faghet cantu podet, no faghet cantu e cando cheret

    Chie no hat bidu cheja, a su furru si adorat

    Chie no hat domo no hat bighinu

    Chie no hat fide cun parente no hat fide in niente

    Chie no hat fide cun sos animales, ne mancu nde tenet cun sos omines

    Chie no hat ite fagher su diaulu nde li dat

    Chie no hat ite fagher, s’oju sinde bogat

    Chie no hat mezus cun sa muzere si corcat

    Chie no hat patientia no passizat in piatta

    Chie no iscultat consizos, andat in ora mala

    Chie no l’hat in palas l’hat in coscia

    Chie no maghinat no hat farina

    Chie no pagat in lagrimas, pagat in suspiros

    Chie no patit no cumpatit

    Chie no pensat innantis, pagu li balet pentimentu

    Chie no perdet no acchistat

    Chie no proat no incoat

    Chie no sentit paraulas no sentit bastone

    Chie no si fidat no benit ingannadu

    Chie no timet no amat

    Chie no timet, morit che ainu

    Chie no venerat mama e babbu no vivet in eternu

    Chie pagat innantis est male servidu pustis

    Chie pagat oe est chitu cras

    Chie pagu bettat, pagu isettat

    Chie patit a pizzinnu, godit a sa bezzesa

    Chie perdet sa muzere in justitia no si narat corrudu

    Chie perdonat a s’inimigu, dae manu de s’inimigu morit

    Chie perdonat, tenet coro mannu

    Chie prestu benit, prestu sich’andat

    Chie pretat, unu restat in camija, e i s’ateru nudu

    Chie promittit meda, nudda dat

    Chie sa pedra morigat s’iscorpione lu mossigat

    Chie semenat males accoglit malannos

    Chie semenat primadiu, pagu s’ingannat

    Chie si bagnat in austu no assazat mustu

    Chie si bantat male si sentit

    Chie sighit sos preitiosos est preitiosu e mesu

    Chie tardat bonu viaggiu faghet

    Chie tempus leat tempus perdet

    Chie tenet bastimentu, tenet pensamentu

    Chie tenet duas domos ind’una bi pioet

    Chie tenet pius filu

    Ti è piaciuta l'anteprima?
    Pagina 1 di 1